Bir edebî metni başarılı kılan pek çok husustan bahsedebiliriz.
Olabilir, kimisi metnin kendisiyle ilgilidir bunların, kimisi harici şeyler…
Bence bir edebiyat metnini, şah-metin saymamıza sebep olan
şeylerden birisi, hatta en önemlisi, başka metinlere zemin
hazırlayabilirliğidir. Şunu diyorum: Okuduğunuz roman, hikâye, şiir, her neyse,
sizi yeni metinlere doğru zorluyorsa, haydi daha cazip bir ifadeyle söyleyelim,
sizin bahtınıza başka metinler düşürüyorsa, işte o metin şah-metindir, doğurgan
metindir, dolayısıyla iyi metindir…
Yeni metinlere zorlamak yahut bahta başka metinler düşürmek ile
kastettiğim, anaç metnin, kişiyi yeni okuma faaliyetlerine sevk etmesi, yahut
kişide başka bir metin yazma serüvenini gündeme getirmesidir. Bazımızda ilki,
kimimizde her ikisi vuku bulur… İlki hemen her bilinçli okuyucunun başına
gelir. Zaten okuyucuyu iyi okurluk taht’ına oturtan da anaç metinlerle derin
işbirliği içinde olmasıdır. İkincisiyle müşerref olanlarımız ise daha çok eli
kalem tutanlarımız olsa gerektir.
Şimdi, daha çok ikincisi üzerinde duracağım. Sebebi gayet açık,
tamamen kendimle alakalı…
Ne demek istiyorum? Şunu: Yazdığım kimi yazıları bu tür tohum
metinlere borçluyumdur. Öyledir…
Bu noktada, yanlış anlaşılır mıyım bilmem? Efendim marifetin bir
kısmı elbette bendedir. Fakat, bendeki marifetten ziyade, bir okuma sürecinden
bahsettiğimize göre, elimdeki metnin etkisinden, tetiklemesinden bahsettiğim
unutulmasın.
Tabii ki, şu önemli: Okur olarak seçiciliğim. Bir övünç cümlesi
değil bu. Hem, niçin o anlama gelecek bir cümle kurayım ki, ortada temel
vasfına sahip metinler olmasa, benim seçiciliğim neye yarar?
Demek ki önce doğurgan metin var, ardından benim tercihim, sonra da tercih ettiğim metnin beni ışıklı
bir yola sevk etmesi…
Bu katmanların arasına bir şey daha ekleyebilir miyiz? Sanırım
başka bir güçten de söz etmeliyiz burada: Bahtınızdan!
Baht lafın gelişi, keyfiyetinizi dikkate alıyorum. İçinde
bulunduğunuz hâlet-i ruhiyeyi yani…
Pek tabii olarak, ruh halinizin oluşumundaki etkenler önem
kazanıyor sürecin bu son kademesinde.
Doğrusu ana metne uyum sağlamış bir yazar için bir başka macerayı
ihtiva ediyor bu aşama…
Eğer sizi kendi derununuza ait bir şeyler kuşatmış yahut
kaplamışsa, doğumunu yapacağınız yeni metin bu kuşatıcılığı genişletmek,
içinizi âleme fâş etmek şeklinde tezahür edecektir…
Harici kuşatmalar içinde boğulmak gibi belalı bir standardı
yaşıyorsanız o an, ki benimkisi genellikle böyledir, öfkeli bir çığlıkla
karşılık vermeniz gerekir. Evet, sizi çatışmanın ortasında tutacak taze bir
metin beklemektedir…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder